وزارت مستعمرات انگلستان و تاریخ‌سازی برای بهاییت | براون و بهاییت روایت یک پیوند
تاریخ انتشار: ۲۲ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۳۹۶۶۲۶
همشهری آنلاین- فاطمه موسوی: یکی از این افراد «مانکجی لیمجی هاتریا» بود که در پوشش نماینده انجمن پارسیان هند، در ایران انجام مأموریت می‌کرد. منابع بهایی با افتخار از دوستی و روابط وی با حسینعلی بهاء یاد می‌کنند: «مانکجی صاحب، هنگام اقامت حضرت بهاءالله در بغداد، به دیدار ایشان فائز شد و پس از چندین سال نامه‌ای به عکا برای ایشان نگاشت .
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مانکجی سال‌ها میرزا ابوالفضل گلپایگانی (نویسنده و مبلغ مشهور بهایی) را، منشی مخصوص تجارتخانه خودکرد و همچنین در مدرسه‌ای که بنیاد نهاده بود، به معلمی برگماشت. علاوه بر این، میرزا حسین همدانی را به تصحیح و بازنویسی کتاب میرزا جانی کاشانی بابی، در مورد تاریخ بابیه واداشت. حضور عناصر بهایی نظیر ابوالفضل گلپایگانی و میرزا حسین همدانی در دستگاه مانکجی که ازجمله مبلغین طراز اول بهاییت به‌شمار می‌رفتند، باعث سهولت انجام کار شد.
ابوالفضل گلپایگانی در رساله اسکندریه، شرح مبسوطی از فعالیت‌های مانکجی و عناصر بهایی در خدمت او ارائه می‌دهد: «از اتفاقات شبی او (میرزا حسین همدانی) و محمد اسماعیل‌خان زند که در پارسی‌نگاری دبیری هنرمند بود، مهمان مانکجی بودند. مانکجی از آن دو خواهش کرد که هر یک کتابی تصنیف نمایند. زیرا که او در جمع کتب سعی بلیغ داشت و هر که را قادر بر انشاء و تحریر می‌یافت، به تألیف کتابی و انشاء دفتری می‌گماشت.
لذا در شب مذکور از محمداسماعیل‌خان خواهش نمود که او تاریخ پادشاهان عجم را بنگارد و از میرزا حسین متمنی شد که وی تاریخ حالات بابیه را تصنیف نماید و خلاصه القول محمد اسماعیل‌خان کتاب فرازستان را به زبان فارسی خالص، در سلطنت قدیم ایران از آغاز مهاباد تا انقراض ساسانیان پرداخت و در حقیقت آن کتاب را انبانی از اوهام و افسانه‌های شاهنامه و چهارچمن و دساتیر ساخت... و (میرزاحسین همدانی) دفتر اول در ظهور نقطه اولی [علی‌محمد باب] و در دفتر ثانی در حوادث طلوع اقدس ابهی [حسینعلی نوری]، اما پس از ختم دفتر اول اجل مهلتش نداد و در سنه ۱۲۹۹ق، در شهر رشت وفات یافت، لیکن مانکجی نگذاشت که آن تاریخ بدان‌گونه که نامه‌نگار گفته بود، انجام یابد بلکه مورخ مذکور را بر آن داشت که آنچه او گوید بنگارد ...»
علاوه بر تلاش‌های مأموران کمپانی هند شرقی، نفوذ دیگر عوامل انگلیس که از طرف وزارت مستعمرات انگلیس، در لباس خاورشناس به تقویت و نشر آثار بابیه و بهاییه پرداختند را نباید نادیده گرفت. در این بین تلاش‌های ادوارد براون، بیش از دیگران حائز اهمیت است.
براون در سال۱۸۸۷م، به ایران سفر کرد و مدت یک‌سال در شهرهای یزد، کرمان و تهران اقامت گزید. او در سفرش به ایران، به تحقیق و پژوهش در مورد تاریخ و عقاید بابیه پرداخت و اطلاعات فراوانی را در این‌باره به‌دست آورد. این همان مطلبی است که براون در کتاب یک سال در میان ایرانیان، به آن اذعان می‌کند: «در مدت اقامتم در تهران، من خیلی برای فهم افکار و علوم ایرانی‌ها کنجکاوی کردم و نیز خیلی کوشیدم که بفهمم بابی‌ها چه می‌گویند ...» فؤاد فاروقی در کتاب سیری در سفرنامه‌ها، هدف براون را از مسافرت به ایران، شناخت مذاهب غیرقانونی و مطرود بابی و بهایی دانسته است.
ادوارد براون برای تکمیل تحقیقاتش به عکا و قبرس نیز سفر کرد و با میرزا یحیی صبح ازل و میرزا حسینعلی (بهاءالله)، ملاقات کرد و به گردآوری رسالات، اسناد و اوراق مربوط به این طایفه مشغول شد. ازجمله کتاب‌هایی که براون بعد از سفر قبرس و عکا به نشر آن پرداخت، کتاب نقطه‌الکاف و مقدمه شخصی سیاح است.
استاد طباطبایی، براون را نویسنده مقدمه نقطه‌الکاف نمی‌داند و از فرد دیگری به‌عنوان کاتب مقدمه نام می‌برد: «عبارت مقدمه‌نقطه‌الکاف چاپی، چنان‌که از خود مرحوم شیخ محمد خان قزوینی شنیدم، کار آن مرحوم، ولی جمع‌آوری اسناد و مدارک مربوط، کار پروفسور براون و در حقیقت عملی مشترک بوده است ...»
کد خبر 719595 منبع: روزنامه همشهری برچسب‌ها تاریخ عمومی ایرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: تاریخ عمومی ایران حسین همدانی میرزا حسین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۳۹۶۶۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ما جز با رعیتِ خود دیگر با کسی جنگ نداریم!
تین نیوز
این قول از ناصرالدین شاه فقط در کتاب "تاریخ بیداری ایرانیان" از ناظم الاسلام آمده است. ناظم الاسلام از روحانیون روشنفکر بود و کتاب او یکی از منابع اصلی تاریخ مشروطه به شمار می رود. کلاً مخالف سلطنت سنتی قاجار و به خصوص ناصرالدین شاه بوده است.ولی این دلیل نمی شود که دروغ گفته باشد. در حقیقت، به نظر من اگرچه در تاریخ نگاریش غرض داشته، ولی احتمالاً مرض نداشته و دروغ از خودش در نمی آورده. به هر حال، برویم سراغ خود کتاب و داستان را کامل آنجا بخوانیم . آنجا صحبت از یک "آقاشیخ علی" نامی است که به زعم ناظم الاسلام بسیار دانشمند بوده است و این نقل قول از شاه از طرف این آشیخ علی نقل شده است!از کتاب:
"آن مرحوم [آقا شیخ علی] گفت می توانم کالسکه ای اختراع کنم که او را کوک کنند یک فرسخ راه را طی کند،آن وقت چند دقیقه بایستد از چهار طرف درهای آن باز شود، از هر طرفی چند گلوله توپ خالی شود، آن وقت درهای آن بسته شود و به مکان خود برگردد، لکن اظهارِ این صنعت وقتی خواهد بود که پادشاه تهیّه ٔ قشون خود را دیده و متقبّل شود که با یکی از دوَل دشمن جنگ کند، لااقل شهرهای ایران را پس بگیرد. ناصرالدّین شاه گفت ما جز با رعیتِ خود دیگر با کسی جنگ نداریم و به اندازهٔ آن ها هم توپ داریم. لذا دماغ آن مرحوم سوخته و رفت در مازندران و در آنجا مشغول رعیتی و زراعت شد..." (تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، بخش اوّل، ص ۱۴۷)
عجب!کالسکه ای که کوک شود و یک فرسخ (حدود ۶ کیلومتر) برود و بعد به طور خودکار درهایش باز شود و در چهار طرف شلیک کند، و سپس همان یک فرسخ را (لابد با همان کوک) برگردد! شما را نمی دانم، ولی من که یاد خودرو آبسوز افتادم. احتمالاً حتی یکبار هم عملکرد توپ های آن زمان را هم از نزدیک ندیده بوده است (برعکس شاه، که درس نظامی دیده بود و حتی در کار با توپ و جهت گیری گویا تبحری داشته).
ولی کرامات آقاشیخ علی فقط همین مقدار نبوده است. در همان قسمت از همان کتاب ناظم الاسلام، جناب آشیخ علی ادعاهای دیگر هم داشته است که اینبار مرا به یاد مستعان 110 و کرونایاب انداخت. جناب آشیخ ساعتی به اسم شب کوک اختراع کرده بودند که: "هر کس آن اسم را بداند بی خطر بگذرد، و الا به چنگال ساعت گرفتار شود!" همچنین تفنگ ته پر را ایشان اختراع کرده بود، که ناصرالدین شاه به خاطر آن او را از ابوعلی سینا دانشمندتر دانست، ولی مع الاسف با بی حزمی آن را به خارجه می فرستد و فرنگیان آن را کپی می کنند!
البته دانش وسیع آقاشیخ علی فقط محدود به اختراعات نبوده، بلکه شخص ایشان ادیسون و جفرسون را در خود جمع کرده بوده است!پس کتابی نوشته در"قانون اسلام از عبادات و سیاسیات و عادات و معاملات" که در آن وظایف کلیه اصناف و طبقات خلایق و مقامات دولتی را هم شرح کرده،چنانچه اگر به آن کتاب عمل می شد ایران گلستان می شد! اما امین السلطان به شاه هشدار داد که اجرای آن قدرت شاه را از بین می برد، پس شاه خائف شد و نکرد!
ملتفید که داستان چیست! مشخص است که این آشیخ علی یک لافزن رویافروش بوده، احتمالا نصف متوهم،نصف شارلاتان! ترکیب مخترع ماشین آبسوز و (مثلاً) بیژن عبدالکریمی! سَلَف کامل همین مغزهای پربادی که در صد سال گذشته فراوان داشتیم. از همان "مخترعانی" که اگر توانستند ابلهان دولتی را می فریبند، و اگر نتوانستند ناله سر می دهند که چرا دولت از آنها و اختراعات بی بدیل شان حمایت نکرده است. ناصرالدین شاه شخصیت باهوش این داستان است که خیلی راحت می فهمد با کی طرف است و او را دست به سر می کند. اما ناظم الاسلام خیلی راحت فریب خزعبلات این شخص را می خورد! ناظم الاسلام اگر امروز بود می شد همان کارگردان تلویزیونی که مخترع خوروی آبسوز را به تلویزیون آورد، یا همان سردار سپاهی که با مستعان 110 خود را مسخره عام و خاص کرد.
حالا بالاخره آیا جمله فوق را ناصرالدین شاه گفته یا نه؟! کی می داند! اصلاً مهم نیست! یک لافزن دروغگو یا متوهم داستانی سرهم کرده است.ممکن است اصلا شاه چنین چیزی نگفته باشد، یا شاید هم به شوخی خواسته یک آدم گیر را از سر خودش باز کند. وقتی در بقیه سخنان مستند ناصرالدین شاه و اعمالش چیزی وجود ندارد که چنین احساس وطرز تفکری را نشان دهد، اصلاً و واقعاً اصلاً مهم نیست که آشیخ علی راست گفته یا دروغ! چیزی که مهم است این است که چگونه روشنفکران ما از آن زمان عاشق باد و گزافه گویی و رویافروشی بودند.مهم این است که هر روز با پخش مطالبی سخیف از راست و دروغ ، باید نیشی به آخرین پادشاه سنتی کشور زده شود، و همه هم با بدون هیچ دید انتقادی آنها را باور می کنند و منتشر می کنند.
آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید
دستگیری ۴ متهم اصلی پرونده مفقودی یسنا کودک کلالهای